11. Трэба дома бываць часцей

1. Да якога літаратурнага роду належыць гэты верш? Абгрунтуйце свой адказ.

Гэты верш належыць да лірычнага роду літаратуры, таму што ён адлюстроўвае ўнутраны свет аўтара, яго пачуцці і эмоцыі, звязаныя з родным домам. Верш выказвае асабістыя разважанні і перажыванні праз лірычна-эмацыянальны тон.

2. Якія мастацкія дэталі знаходзіць паэт, каб стварыць вобраз роднага дома? Чаму для яго так важна «не забыць, як завуць суседа»?

Паэт выкарыстоўвае такія мастацкія дэталі, як пах падвялага аеру, сцежка, якая выводзіла з дому, клямка, якая пячэ пальцы, пах свежага хлеба. Гэтыя дэталі дапамагаюць стварыць вобраз роднага, блізкага сэрцу месца. Важнасць «не забыць, як завуць суседа» падкрэслівае неабходнасць захавання сувязі з людзьмі, якія атачаюць цябе з дзяцінства, і важнасць памяці пра свае карані.

3. З якой мэтай у творы паўтараюцца некаторыя словы і выразы?

Паўтарэнне слоў і выразаў, як у радках «Трэба дома бываць часцей», «Каб душою не ачарсцвець», падкрэслівае галоўную думку верша – неабходнасць часта наведвацца дадому, каб захаваць чысціню душы і не страціць важныя каштоўнасці.

4. Параўнайце першую і апошнюю строфы верша. Для чаго паэт унёс змены ў апошнюю страфу?

Першыя радкі першай і апошняй строфаў амаль аднолькавыя, але ў апошняй строфе дададзены словы «Каб душою ты стаў чысцей». Гэтыя змены падкрэсліваюць, што вяртанне дадому не толькі захоўвае душу ад ачарсцвення, але і робіць яе чысцейшай, больш светлай.

5. Чаму Рыгор Барадулін абраў для свайго верша форму роздуму, але перадаў гэта праз лірычна-эмацыянальную танальнасць? Што яго хвалюе, трывожыць?

Барадулін абраў форму роздуму, каб перадаць свае ўнутраныя перажыванні і разважанні пра важнасць роднага дома і сувязі з ім. Лірычна-эмацыянальная танальнасць дазваляе глыбей перадаць пачуцці і настроі. Яго хвалюе, што сучасныя людзі могуць страціць сувязь з роднымі мясцінамі і важнымі для іх каштоўнасцямі.

6. Успомніце (распытайце ў сваіх родных, знайдзіце ў прасторы інтэрнэту), на якое свята падлогу ў доме ўсцілалі духмяным аерам. Чым яшчэ па народнай традыцыі ўпрыгожвалі дом і падворак? Чаму паэт успамінае родны дом падчас такога свята? Ці можна сказаць, што менавіта ў гэты дзень чысты, светлы і ўпрыгожаны дом выглядаў незвычайна святочна, станавіўся асабліва запамінальным, родным і дарагім? Чаму?

Падлогу ў доме ўсцілалі духмяным аерам на свята Тройцы. Па народнай традыцыі дом і падворак таксама ўпрыгожвалі зелянінай – галінкамі бярозы, кветкамі. Паэт успамінае родны дом падчас такога свята, бо ў гэты дзень дом выглядаў асабліва святочна і прывабна, што рабіла яго яшчэ больш запамінальным і дарагім. Менавіта ў такія моманты адчуваецца асаблівая сувязь з родным домам і традыцыямі.

7. Узгадайце вершы іншых паэтаў на гэту тэму (або блізкую да яе).

У вершах Якуба Коласа, напрыклад, у паэме «Новая зямля», таксама адлюстроўваецца тэма роднага дому і сувязі з роднай зямлёй.

8. Запоўніце пропускі ў вершы, выбраўшы патрэбны варыянт з прапанаваных (трэнажор па вершы Рыгора Барадуліна «Трэба дома бываць часцей»).