101

1. Якія творы раздзела «Сцежкамі дзяцінства» вам найбольш спадабаліся? Якія літаратурныя героі запомніліся?

Найбольш мне спадабаліся апавяданні «У старых дубах» і «Былі ў мяне мядзведзі». Героямі, якія найбольш запомніліся, сталі Базыль і Грышка з першага апавядання за іх сапраўдную дружбу і моцныя перажыванні, а таксама мядзведзік Бурык з другога твора за яго незвычайныя прыгоды і адносіны з людзьмі.

2. Разгледзьце рэпрадукцыю карціны Аляксандра Гарачава «Маё дзяцінства» (гл. форзац 2). На палатне мастака — ясны сонечны дзень. На пярэднім плане — бераг невялікай рачулкі, поўнасцю парослы яркімі кветкамі. На супрацьлеглым беразе хлапчукі вудзяць рыбу, а побач пасуцца каровы. На скошаным лузе — сцірты сена, акуратна абгароджаныя дбайным гаспадаром. Удалечыні зелянее густы лес. Цішыня і спакой пануюць над наваколлем.
Паразважайце, якім літаратурным творам гэтага раздзела блізкія вобразы і карціны, створаныя мастаком. А як інакш, на вашу думку, можна было назваць мастацкае палатно?

Вобразы і карціны, створаныя мастаком на карціне «Маё дзяцінства», нагадваюць апавяданне «У старых дубах». Яркія кветкі, невялікая рачулка, дзе хлопчукі вудзяць рыбу, і спакой, што пануе над наваколлем, адлюстроўваюць атмасферу гэтага літаратурнага твора, дзе галоўныя героі, Базыль і Грышка, таксама проводзяць час на беразе рэчкі, абдымаючы свае прыгоды і дружбу. Густы лес і сцірты сена на карціне таксама адзначаюць сувязь з прыродай і вясковым ладам жыцця, якія былі важнымі элементамі ў апавяданні.

Улічваючы апісанне карціны і асацыятыўныя сувязі з апавяданнем «У старых дубах», мастацкае палатно Аляксандра Гарачава магло б быць названае «Спакой дзяцінства» ці «Лета ў вёсцы». Гэтыя назвы адлюстроўваюць галоўныя моманты выявы - безтурботнасць і гармонію з прыродай, якія таксама знаходзяць адлюстраванне ў літаратурным апавяданні і падкрэсліваюць агульную тэму дзяцінства і яго значэнне.

3. Што такое тэма літаратурнага твора?

Тэма літаратурнага твора – гэта асноўная ідэя або праблематыка, якую раскрывае аўтар праз падзеі, апісанні і герояў. Тэма можа адлюстроўваць пэўныя жыццёвыя сітуацыі, сацыяльныя пытанні, маральныя і эмоцыянальныя перажыванні персанажаў.

4. Якія этапы звычайна вылучаюць у сюжэце?

У сюжэце звычайна вылучаюць такія этапы: экспазіцыя (пачатак, дзе знаёмяць з героямі і абставінамі), завязка (падзея, якая запускае асноўнае дзеянне), кульмінацыя (найбольш напружаны момант у творы), развязка (завяршэнне і вынік асноўных падзей).

5. З дапамогай якіх мастацкіх сродкаў раскрываюцца характары герояў у творы?

Характары герояў у творы раскрываюцца з дапамогай партрэтаў, дыялогаў, маналогаў, паводзін, мовы персанажаў, іх учынкаў і рэакцый на розныя сітуацыі, а таксама праз апісанні карцін прыроды, якія адлюстроўваюць іх унутраны стан.

6. Прыгадайце мастацкі твор, які вы прачыталі самастойна і які вам спадабаўся. Уявіце, што вам трэба заахвоціць сяброў прачытаць гэты твор. Якім чынам гэта зробіце?

Я прачытаў «Гары Потэр і Філасофскі камень» Джоан Роўлінг, і гэта было неверагоднае прыгода. Каб заахвоціць сяброў прачытаць гэты твор, я б расказаў ім пра захапляльны свет магіі, дружбу і смеласць галоўных герояў, а таксама пра інтрыгуючы сюжэт, які адначасова захапляе і пакідае месца для ўяўлення. Таксама я б падзяліўся сваімі ўражаннямі ад кнігі і растлумачыў, чаму гэта чытанне стала для мяне асаблівым.

7. Для самастойнага выканання.

8. Выканайце тэставае заданне да раздзела «Сцежкамі дзяцінства».

1) Аднавіце правільны парадак цытатнага плана да раздзела «Дарэктар» з паэмы «Новая зямля» Якуба Коласа. – 4, 1, 5, 3, 2.

2) Хто з названых герояў раздзела быў хатнім настаўнікам дзяцей лесніка Міхала? (твор Якуба Коласа «Дарэктар») – Яська.

3) Якія рысы характару ўласцівыя Яську Базылёву? (твор Якуба Коласа «Дарэктар») – Баязлівасць, задзірыстасць.

4) Якое з названых тэарэтычных азначэнняў не выкарыстоўваецца ў дачыненні да драматычных твораў? – Пейзаж.

5) Сярод твораў Якуба Коласа патрапіў чужы твор. Знайдзі і адзнач яго. – «Цітаўкі».

6) У сказе «Маленькія камарыкі-таўкунчыкі кучкамі гулялі на сонцы» выкарыстоўваецца мастацкі сродак … – Метафара.

7) Каму з герояў апавядання Якуба Коласа «У старых дубах» належаць наступныя рысы хараутару: спрыт і рухавасць, вернасць у сяброўстве, любоў да прыроды, неабачлівасць у паводзінах. – Грышку.

8) Якое з прапанаваных азначэнняў найбольш адлюстроўвае тэму апавядання Міхася Лынькова «Васількі»? – Дзяцінства, апаленае вайной.

9) Якую ролю выконвае пейзаж у апавяданні Міхася Лынькова «Васількі»? – Выяўляе пачуцці і душэўны стан героя; узмацняе разуменне трагедыі, якую нясе вайна.

10) Якое апавяданне належыць Генрыху Далідовічу? – «Страта».