141

7. Чаму Данік не змог змірыцца з няроўным становішчам вучняў у класе? Як гэта характарызуе хлопчыка? Якім чынам ён вырашае выправіць сітуацыю? Знайдзіце і зачытайце адпаведныя радкі.

Данік не змог змірыцца з няроўным становішчам вучняў у класе, бо ён быў справядлівым і не мог мірна глядзець, як яго сябры і аднакласнікі церпяць ад дыскрымінацыі. Ён вырашыў выправіць сітуацыю, купіўшы абаранкі для тых, хто не мог сабе дазволіць падмацаванне, тым самым паказаўшы добры прыклад і змагаючыся з няроўнасцю.

8. Па якой прычыне паміж вучнямі ўзнік канфлікт і як паводзіла сябе пры гэтым пані Мар’я?

Канфлікт узнік паміж вучнямі пасля таго, як Данік вырашыў пачаставаць абаранкамі толькі пэўныя дзяцей, заснаваўшыся на спіску. Гэта прывяло да абвінавачванняў у камунізме і зборы грошай. Пані Мар’я паводзіла сябе мудра і справядліва, спрабуючы зразумець прычыны дзеянняў Даніка і не дазволіла, каб сітуацыя выйшла з-пад кантролю, тым самым паказала сябе як разумная і клапатлівая настаўніца.

Пытанні і заданні да раздзелаў 9—12

1. Якой настаўніцай была панна Рузя? Што змянілася з яе прыходам у школу? Прывядзіце прыклады з твора. Параўнайце яе з пані Мар’яй па рысах характару, адносінах да вучняў, стаўленні да беларускай мовы.

Панна Рузя была худой, крыклівай настаўніцай, якая вучыла нецікава і нудна. З яе прыходам у школу адзнакі сталі горшыя, і вучні перасталі вучыць родную мову. Прыкладамі з твора з'яўляюцца яе любімыя адзнакі «тры з мінусам», выкарыстанне непрыемных слоў у адрас вучняў і стаўленне да іх як да «драни». У параўнанні з пані Мар’яй, панна Рузя значна менш спагадлівая і ўважлівая да вучняў. Пані Мар’я была больш чулай, цікавілася жыццём і праблемамі сваіх вучняў, стаўленне да беларускай мовы ў яе было паважлівае, і яна навучылася яе разам з вучнямі.

2. Перакажыце эпізод наведвання Данікам хворай настаўніцы. Патлумачце словы пані Мар’і: «Я разумею цябе — ты любіш толькі бедных. I я, Данік, не з багатай сям’і. Вы тут усе не любіце паноў. А я — таксама палячка. I гэта, хлопчык, не адно і тое ж. I ў нас, у Польшчы, усякія людзі ёсць. Ты зразумееш мяне, калі падрасцеш». Паразважайце, ці можна ўсіх людзей ацэньваць аднолькава толькі з-за прыналежнасці да пэўнага народа.

Пры наведванні Данікам хворай настаўніцы пані Мар’я выказала сваё разуменне і прыхільнасць да яго. Словы, якія яна сказала, адлюстроўваюць разуменне тым, што не ўсе людзі таго ж нацыянальнага паходжання аднолькавыя і што не варта ацэньваць іх толькі на аснове іх этнічнай прыналежнасці. Яна падзялілася сваім асабістым досведам і выказала надзею, што Данік зразумее яе, калі падрасце.

3. Які апошні ўрок дала пані Мар’я Даніку, падарыўшы кнігу з надпісам? Як дароўны надпіс характарызуе настаўніцу? Чаму кнігу з навеламі Баляслава Пруса яна падарыла менавіта Даніку, а не іншым вучням?

Апошні ўрок, які дала пані Мар’я Даніку, заключаўся ў тым, што яна падарыла яму кнігу з надпісам, які заклікаў яго чакаць светлага жыцця. Гэты дароўны надпіс характарызуе настаўніцу як чалавека, які верыць у будучыню сваіх вучняў і мае да іх асабістыя адносіны. Кнігу з навеламі Баляслава Пруса яна падарыла менавіта Даніку, бо, магчыма, лічыла яго асабліва адданым і здольным да глыбокага разумення літаратуры.

4. Апішыце душэўны стан хлопчыка пры развітанні пані Мар’і са сваімі вучнямі, падмацуйце адказ радкамі з твора.

Пры развітанні пані Мар’і са сваімі вучнямі Данік быў вельмі ўзрушаны і не мог выказаць свае пачуцці словамі. Ён узлез на падаконнік і працягваў махаць рукамі, спрабуючы выказаць сваю прыхільнасць і павагу да настаўніцы. Гэты момант паказвае яго глыбокія эмоцыі і прывязанасць да пані Мар’і.

5. Што зрабіў Данік у сувязі са знікненнем з навучання беларускай мовы? Прыгадайце іншыя яго ўчынкі, выкліканыя абаронай уласнай годнасці.

У сувязі са знікненнем з навучання беларускай мовы Данік арганізаваў супраціў, пастанавіўшы, што калі хто скажа хоць слова па-польску, то будзе штраф. Гэты ўчынак, а таксама яго адмова выдаць тых, хто парушыў гэтае правіла, паказваюць ягоную абарону уласнай годнасці і прывязанасць да роднай мовы.

6. Чым закончылася вучоба Даніка? Якія змены адбыліся з героем за гэты час? Прадоўжыце пералік: • хлопец пасталеў, навучыўся аналізаваць падзеі; рабіць высновы; • навучыўся адстойваць сваё права на родную мову, ... .

Вучоба Даніка скончылася выключэннем з школы. З гэтага часу ён пасталеў і навучыўся аналізаваць падзеі, рабіць высновы, адстойваць сваё права на родную мову і быць больш адказным і самастойным.